آیین دادرسی مدنی، مجموعه‌ای از اصول و مقرراتی است که نحوه رسیدگی به دعاوی مدنی را در دادگاه‌ها تعیین می‌کند. این مقررات، از حقوق افراد در برابر یکدیگر محافظت می‌کند و به آنها کمک می‌کند تا حقوق خود را به طور عادلانه و قانونی دریافت کنند.
تعریف
آیین دادرسی مدنی، به معنای تشریفاتی است که مشخص می‌کند افرادی که مدعی حقی برای خود هستند یا اختلافی در امور مدنی با یکدیگر دارند چگونه می‌توانند این حقوق را به موقع اجرا در آورند.
قانون آیین دادرسی مدنی ایران
قانون آیین دادرسی مدنی ایران، در سال 1379 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و جایگزین قانون سابق شد. این قانون، در 15 فصل و 771 ماده، به نحوه رسیدگی به دعاوی مدنی در دادگاه‌های ایران پرداخته است.
مصادیق دعاوی مدنی
دعاوی مدنی، دعاوی‌ای هستند که در آنها، طرفین دعوا، خواهان و خوانده، اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند و خواسته دعوا، مطالبه حقی است که توسط قانون به آنها اعطا شده است.
انواع دعاوی مدنی
دعاوی مدنی، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- دعاوی مالی: دعاوی‌ای که خواسته آنها، مطالبه وجه، مال، یا حقی است که دارای ارزش مالی است.
- دعاوی غیرمالی: دعاوی‌ای که خواسته آنها، غیرمالی است، مانند الزام به انجام یا عدم انجام کاری، یا ابطال سند.
صلاحیت دادگاه‌ها در رسیدگی به دعاوی مدنی
دادگاه‌ها، بر اساس قانون، صلاحیت رسیدگی به دعاوی مدنی را دارند. صلاحیت دادگاه، به معنای این است که هر دادگاه، فقط به دعاوی خاصی رسیدگی می‌کند.
مراحل رسیدگی به دعاوی مدنی
رسیدگی به دعاوی مدنی، در دادگاه‌ها، در چند مرحله انجام می‌شود:
- رسیدگی بدوی: در مرحله بدوی، دادگاه با بررسی دادخواست و مدارک آن، اقدام به رسیدگی به دعوا می‌کند.
- رسیدگی تجدیدنظر: در صورتی که یکی از طرفین دعوا، از رای دادگاه بدوی ناراضی باشد، می‌تواند درخواست تجدیدنظر کند. در مرحله تجدیدنظر، پرونده مجدداً توسط دادگاه تجدیدنظر بررسی می‌شود.
- رسیدگی فرجامی: در صورتی که یکی از طرفین دعوا، از رای دادگاه تجدیدنظر ناراضی باشد، می‌تواند درخواست فرجام کند. در مرحله فرجامی، پرونده توسط دیوان عالی کشور بررسی می‌شود.
قواعد آیین دادرسی مدنی
آیین دادرسی مدنی، دارای قواعدی است که رعایت آنها برای رسیدگی به دعاوی مدنی ضروری است. این قواعد، عبارتند از:
- رعایت تشریفات دادرسی: رعایت تشریفات دادرسی، از جمله تقدیم دادخواست، تشکیل جلسه رسیدگی، و صدور رای، برای رسیدگی به دعاوی مدنی ضروری است.
- رعایت اصل تناظر: اصل تناظر، به معنای این است که هر یک از طرفین دعوا، باید فرصت برابری برای دفاع از خود داشته باشد.
- رعایت اصل رسیدگی عادلانه: اصل رسیدگی عادلانه، به معنای این است که دادگاه باید با بی‌طرفی و استقلال، به دعاوی رسیدگی کند.
امکانات جدید آیین دادرسی مدنی ایران
قانون آیین دادرسی مدنی ایران، در سال 1398، مورد اصلاح قرار گرفت. این اصلاحات، با هدف تسهیل دسترسی مردم به عدالت و تسریع در رسیدگی به دعاوی مدنی، انجام شد.
برخی از مهم‌ترین امکانات جدید این قانون عبارتند از:
- امکان تشکیل جلسه رسیدگی با حضور طرفین دعوا به صورت الکترونیکی
- امکان ابلاغ اوراق قضایی به صورت الکترونیکی
- امکان تقدیم دادخواست به صورت الکترونیکی
- امکان رسیدگی به دعاوی مالی با ارزش کمتر از 20 میلیون تومان، در شورای حل اختلاف
اهمیت آیین دادرسی مدنی
آیین دادرسی مدنی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا:
- از حقوق افراد در برابر یکدیگر محافظت می‌کند.
- به افراد کمک می‌کند تا حقوق خود را به طور عادلانه و قانونی دریافت کنند.
- نظم و انضباط را در نظام قضایی ایجاد می‌کند.
دیدگاهتان را بنویسید